ATEŞLİ ÇOCUKTA YAŞA GÖRE GENEL YAKLAŞIM VE TEDAVİ İLKELERİ
♦Klinik olarak ateşin etiyolojik ayırıcı tanısı zor olabilir. Benign viral bir hastalık, ciddi bir bakteriyel enfeksiyon ya da nonenfeksiyöz nedenli olabilir.
♦Çoğunlukla viral bir etiyoloji olmakla birlikte, bakteriyel enfeksiyonlar da az değildir. Ateşin önemi multipl faktörlere bağlı olmasıdır.
♦Fizik incelemede enfeksiyon kaynağı belirlenirse laboratuvar incelemeler ve tedavi öngörülen tanı doğrultusunda olacaktır. Ancak fizik incelemede ateş kaynağı belirlenemezse, ateşin yönetimi hastanın yaşı üzerinden yapılmalıdır.
♦Bebeklerde ve çocuklarda tedavi stratejileri yaş grubuna göre değişmektedir.
🎯Bu değerlendirme doğrultusunda;
A) Üç Aydan Küçük Bebeklerde Ateş Yönetimi
♦Yenidoğan (0-28 gün) dönemini de içine alan bu dönemde detaylı olarak doğum öyküsü, gestasyon süresi, peripartum kullanılan antibiyotikler, ateş, takipne ya da sarılık gibi neonatal komplikasyonların varlığı anamnezde alınmalıdır.
♦ Bu dönemde ateşi değerlendirilirken, henüz immün sistemi tam gelişmemiş küçük bebeklerde ve yenidoğanlarda ciddi bakteriyel enfeksiyonların ve viral enfeksiyonların bulgu ve belirtilerinin nonspesifik olması nedeniyle hangi hastada antibiyotik tedavisinin başlanması hangi hastada izlem gerektiği ile ilgili ipuçlarının değerlendirilmesi hedeflenmelidir.
♦Örneğin, kusma ve ishal, gastroenterit, otitis media, üriner sistem enfeksiyonu ve menenjit gibi birçok hastalığa eşlik edebilir.
♦Ayrıca bir türlü susturulamayan ağlama ciddi bir bakteriyel enfeksiyona eşlik edebileceği gibi kolik ya da açlık gibi benign bir durumun da habercisi olabilir.
♦Üç aylıktan küçük bebeklerde ateş genellikle viral enfeksiyonlar nedeniyle yükselmiş olsa da üriner sistem enfeksiyonları, pnömoni, cilt yumuşak doku enfeksiyonları, menenjit gibi enfeksiyonlar da unutulmamalıdır.
♦Ateşli bebeğin üzerindeki kıyafetler tamamen çıkarılmalıdır. Vital bulgular değerlendirilmelidir. Takipne veya hipoksemi, alt solunum yolu enfeksiyonu sürekli ağlama ve huzursuzluk menenjit bulgusu olabilir.
♦Bombe fontanel, menenjitli vakalarda görülebilir ancak ense sertliği gibi meningeal irritasyon bulguları bu yaş grubunda genellikle yoktur.
♦Bebek baştan aşağı soyularak muayene edilmelidir.
♦Klinik olarak yenidoğanlarda ve küçük bebeklerde hastalığın şiddetini değerlendirmek güçtür.
♦Bu amaçla iyi görünen yenidoğanlarda ve küçük bebeklerde ateş yönetimi ile ilgili olarak en yaygın olarak uygulanan 3 kriter geliştirilmiştir:
♦Rochester Kriterleri, Philadelphia Protokolü ve Boston Kriterleri. Bu kriterlerden amaç hastaneye yatış oranını azaltmak, ayaktan takip ve tedavi edilen hasta oranını artırmak ve düşük riskli olanları belirlemektir.
♦Her üçünün de kısıtlayıcı tarafları bulunmaktadır. Öte yandan bu kriterlerin karşılaştırılması (farklı laboratuvar testleri, karar vermede klinik etkileri değerlendirildiğinde) oldukça güçtür.
♦Ateş, yaş, geçmiş medikal öykü, fizik muayene, laboratuvar (kan sayımı, CRP, Prokalsitonin, idrar analizi, gaita analizi, BOS incelemesi) gibi parametreler doğrultusunda ciddi bakteriyel enfeksiyonlar açısından düşük risk kriterleri değerlendirilmesi yapılmaktadır.
♦Her üçü arasında Rochester kriterleri en az duyarlı olandır. Üç aydan küçük bebeklerin hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi ile ilgili henüz standardize edilmiş bir yaklaşım bulunmamaktadır.
♦Genel durumu iyi olmayan halsiz görünümlü, düşük risk kriterlerini taşımayan bebekler parenteral antibiyotikle çoğunlukla hastanede tedavi edilmelidir.
♦Genel durumu iyi olsa da 28 günlükten küçük ve ateşi olan bebek mutlaka hastane ortamında izlenmeli lomber ponksiyon ve suprapubik aspirasyonla idrar analizi dahil olmak üzere sepsis değerlendirilmesi yapılmalı ve ampirik olarak tedaviye başlanıp ampisilin ve sefotaksim ya da ampisilin ve gentamisin kombinasyonu tercih edilmelidir.
♦ Yenidoğanlarda hiperbilirubinemi riski nedeniyle seftriakson kullanılmasından kaçınıledilebilir.
♦Tedavi sonrası taburcu edilirken Rochester Kriterleri, Philadelphia Protokolü veya Boston Kriterleri kullanılabilir ve bu durumda yüksek sensivitesi nedeniyle Philadelphia Protokolü tercih edilebilir.
B) Üç – Otuz altı Ay Arası Çocuklarda Ateş Yönetimi
♦Bu yaş döneminde ateşli çocukların iyi bir anamnez
ve fizik muayene ile klinik değerlendirilmesi daha kolay olmaktadır.
♦Viral solunumsal hastalıklar, gastroenteritler,
idrar yolu enfeksiyonları, bu dönemde ateşli hastalıkların çoğunluğunu oluşturmaktadır.
♦ Ateşin başlama
zamanı, eşlik eden burun akıntısı, öksürük, hırıltı, hapşırma, kusma, ishal, vücutta döküntü, idrar yaparken yanma, kötü koku gibi yakınmalar, bebeğin genel aktiviteleri, oral alımının azalması, aşıları, kullandığı ilaçlar detaylı olarak öğrenilmelidir.
♦ Pnömokok ve Hib aşılama öncesi dönemde yaygın görülen pnömokok ve Hib enfeksiyonları azalmış ve yerlerini Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Neisseria meningitidis, Grup A streptokoklar ve Salmonella türlerine bırakmıştır.
♦ Ense sertliği, Kernig ve Brudzinski gibi meningeal irritasyon bulguları 2 yaşından küçük menenjitli çocuklarda muayene
sırasında görülmeyebilir.
♦Özellikle meningokoksemi durumlarında fizik muayenede peteşi gözlenebilir.
♦Bununla birlikte, ateş ve peteşili vakaları çoğunluğunda, örneğin adenovirus gibi viral bir neden vardır.
♦Bu dönemde malignite, ilaç ateşi, inflamatuvar sorunlar da ateş
nedeni olarak görülebilse de daha az sıklıktadır.
♦Genel durumu kötü letarjik, huzursuz, halsiz, periferik dolaşımı bozuk, siyanozu olan çocuklar ‘toksik’ olarak tanımlanır ve invazif bakteriyel enfeksiyon olasılığı
açısından değerlendirilir hastaneye yatırılarak, pnömoni,
menenjit, sepsis gibi olası sebepler irdelenmelidir.
♦Aileler bazen ‘diş çıkarma’yı ateş nedeni olarak değerlendirse de bu durumun 38.5°C’yi geçen bir ateşe sebep olması beklenmez.
C) Otuz altı Ay Üzeri Çocuklarda Ateş Yönetimi
♦Bu dönemdeki çocukları değerlendirmek önceki yaş
dönemlerine göre daha rahat olabilmektedir. Çünkü yakınmaları daha spesifik olmaktadır.
♦Ateşli çocuklar üriner sistem enfeksiyonu, pnömoni, menenjit, farenjit gibi
hastalıklara eşlik eden yakınmaları, ebeveynlerden alınan
anamneze ek olarak az ya da çok kendileri biraz tanımlayabilmektedirler.
♦Bu yaş grubunda streptokoklara bağlı farenjit sıklıkla görülebilmektedir. Yine benzer
klinik özelliklerde enfeksiyöz mononükleoz da gözlenebilmektedir.
♦Sağlıklı çocuklarda ateş <39°C ise genellikle ateşi düşürmek çok şart değildir.
♦En yaygın kullanılan antipiretikler, asetaminofen 10-15 mg/kg/doz 4 saat aralıklarla ve ibuprofen (>6 aydan büyük çocuklarda) 5-10
mg/kg/doz, 8 saat aralıklarla verilebilir.
🎯Kaynak: 1-Kayıran, S. M. (2020). Ateşli Çocuğa Yaklaşım. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 12(3), 154-157.
Yazar: M. Burak ÖLMEZ
BEECONS HEKİM İLETİŞİM PLATFORMU
BeeCons Hekim İletişim Platformu, hekimlere özel ve anonim iletişim grupları ile meslek hayatınızda size yardımcı olur. Gruplarda isminiz görünmez ve sorduğunuz sorulara en geç 5 dakika içerisinde yanıt verilir.
BEECONS'UN EN ÖNEMLİ ÖZELLİĞİ ANONİM OLMASIDIR!
Signal Gizli Mesajlaşma Uygulaması ile telefon numaranız ve isminiz görünmeden iletişim kurabilirsiniz. Günlük mesajlaşmalarınız Hekim İletişim Platformu mesajlarınız ile karışmaz.
YETKİN UZMAN KADROSU
Çok sayıda seçilmiş acil uzmanı ve diğer branş uzmanları sorularınıza anında cevap verir.
HER GRUP VIP
BeeCons'da farklı özellikte gruplar yok. Tüm Hekim İletişim Grupları 25 kişiyle sınırlıdır. Mesajlarınız karışmaz, telefonunuz bildirimle dolmaz!
FATURALI HİZMET
BeeCons, Bee Akademi bünyesinde kurulmuş bir limited şirketidir ve tüm ödemeleriniz için fatura kesilmektedir.
Comments